Gıda güvenliği denetimlerinin Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından taşere edileceği (devredileceği) haberleri ile Gıda Sektörü hareketlendi. ISO 17020 ÇEŞİTLİ TİPTEKİ MUAYENE KURULUŞLARININ ÇALIŞTIRILMALARI İÇİN GENEL KRİTERLER adıyla geçen standarda göre akredite olmuş muayene kuruluşlarının bu devri alabilecekleri ihtimali konuşulmakta.
ISO 17020 standardında Muayene; ürün tasarımının, ürünün, proses ve fabrikanın incelenmesi ve bunların belirli şartlara veya mesleki değerlendirmelere dayalı, gerekli uygunluklarının tayin edilmesi olarak tanımlanmıştır. Gıda sektöründe muayene bu anlamda Gıda Fabrika’larının hijyen standartlarına (belirlenmiş hijyen kılavuzları), ürün yönetmeliklerine göre denetimi, Gıda ürünlerinin de dış ticaret standardizasyonlarına göre gözetimi ve mevcut ürün yasal mevzuatlarına uyumunun laboratuarlarda test edilmesi olarak yorumlanabilir.
ISO 17020 ÇEŞİTLİ TİPTEKİ MUAYENE KURULUŞLARININ ÇALIŞTIRILMALARI İÇİN GENEL KRİTERLER standardı muayene yapan çeşitli tipteki kuruluşlara güvenilirlik sağlamak için oluşturulmuştur. Ülkemizde bugüne kadar çoğu Gıda dışı sektörlerde olmak üzere 51 adet muayene kuruluşu Türkak tarafından akredite edilmiştir. ISO 17020 standardı, ürün belgelendirmesi yapan kuruluşlar, ürün prosesi, ürün partileri denetimi yapan kuruluşlar, teknik emniyet muayeneleri yapan kuruluşlar ve gözetim işlemleri yapan kuruluşlar tarafından uygulanmak üzere hazırlanmıştır. Standard içerisinde Muayene kuruluşlarının bağımsızlık, tarafsızlık ve dürüstlük ilkelerine uyması için kriterler belirtilmiştir.
Muayene kuruluşlarının verdikleri hizmetlerin müşterileri ve denetim yapan yetkililer tarafından kabul edilmesi için ISO 17020 standardına göre akredite olması şart olmuştur.
Gıda sektöründe bugüne kadar Gözetim Hizmeti (muayene hizmeti) denince ithalat ve ihracat işlemlerinde bağımsız ISO 17020 standardına göre akredite olmuş muayene kuruluşlarının gözetimi akla gelmekteydi. Çünkü yerli tüketime sunulan (piyasa) gıda ürünlerinin Gıda Güvenliği gözetimleri Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından yapılmaktaydı. Yani yerli üreticilerin resmi ürün kontrolleri (doğrulamaları) resmi kurumlar tarafından yapılmaktaydı. Yeni Gıda Kanunu Tasarısı’nın yayınlanması ile birlikte Gıda Güvenliği Denetimlerinin gelecekteki şekli konusunda tartışmalar sürüyor.
Ülkemizde “Hijyen denetimi” olarak adlandırılan kuruluşun yönetmeliklere uyumu, hijyen gerekliliklerini sağlama yeterliliğini ölçümlemek üzere yapılmakta olan hizmetler şimdiye kadar Müşterilerin ya da Üreticilerin kendi istekleri ile gerçekleşmekteydi. Bu konuda daha çok Özel Gıda Kontrol Laboratuarları çalışmaktaydı. Gelecekte belirlenecek yasal mevzuat şartlarına uygun Gıda üretimi için Özel Muayene Kuruluşları’nın olacağı ve Resmi Denetim esasları ile bağlantı sağlanacağı görüşler arasında.
Diğer taraftan Standard incelendiğinde şimdilik Muayene kuruluşunun sözleşme ve iş emri kontrol sisteminin nasıl olacağı, Muayene raporlarının değerlendirmelerinin resmi kanallara nasıl ulaşacağı ve benzeri belirsizlikler Resmi açıklamalar ile mümkün olacaktır.
Sonuçta, Hijyen gözetimi ve Gıda ürünlerinin muayenelerini yapan kuruluşların güvenilirliğini artırmak için ISO 17020 standardına göre akredite olmaları daha da önem kazanmıştır. Bu nedenle muayene ve yanı sıra test hizmetleri sunan kuruluşlar ISO 17020 standardına göre akredite olmak için çalışmalarını başlatmıştır.
Fatma İNCEOĞLU- Aralık’2010